Akoestiek verbeteren

Akoestiek verbeteren. Er zijn talloze video’s op YouTube te vinden over dit onderwerp. Maar wat is akoestiek eigenlijk? En wil je zelf de akoestiek verbeteren wat werkt dan en wat niet? In deze blog vertellen we je er alles over!

Wat is akoestiek?

Is het je ooit opgevallen dat zingen onder de douche (schaam je maar niet we doen het allemaal ;)) beter klinkt dan bijvoorbeeld in je slaapkamer? Dit heeft alles te maken met de akoestiek van de ruimte. Een badkamer heeft bijvoorbeeld een slechte akoestiek.

Het is een plek waar weinig objecten het geluid kunnen absorberen. Muren, deuren, spiegels en ramen zijn hier voorbeelden van. Dit betekent dus dat de geluiden alle kanten opspringen en weer teruggekaatst worden naar andere objecten die dit ook niet kunnen absorberen.

In je slaapkamer (of woonkamer) is de akoestiek weer heel anders. Daar zijn objecten te vinden die de akoestiek verbeteren (zoals een bed of een bank).

Deze materialen dempen het geluid waardoor het niet opnieuw teruggekaatst wordt. Maar wat bedoelen we precies met dat “terugkaatsen”? En wat bedoelen we met een “goede” of een “slechte” akoestiek?

Directe & Indirecte geluiden

Geluiden worden vanaf de geluidsbron een bepaalde kant opgestuurd. Wanneer je met iemand in gesprek bent dan spreek je richting die persoon terwijl je hem/haar aankijkt. Dit doen we niet alleen omdat we geleerd hebben dat het beleefd is, maar ook omdat we willen dat het bericht duidelijk overkomt.

Terwijl we de woorden uitspreken, wordt het geluid van je stem rechtstreeks naar die persoon gestuurd. Dit noemen we “directe geluiden”. Naast de directe geluiden die we versturen, zijn er ook geluiden die het doel missen.

Deze geluiden worden bijvoorbeeld meer richting een muur gestuurd in de kamer en vervolgens teruggekaatst richting de oren van je gesprekspartner.

Dit noemen we dus “indirecte geluiden”. Het verschil zit hem er niet alleen in of de geluiden direct of indirect in de oren van hem/haar komen maar ook de tijd van aankomst verschilt. Je kunt je voorstellen dat de directe geluiden veel sneller bij het oor zijn dan de geluiden die eerst naar een muur gestuurd worden en daarna pas bij het oor aankomen.

Sweet spot

Deze directe en indirecte geluiden komen in je studio vaak niet van een gesprekspartner maar van je speakers. Net als wanneer je in gesprek bent met iemand wil je ook nu dat je oren zoveel mogelijk directe geluiden ontvangen van de speakers. Omdat het er twee zijn en ze aan beide kanten van je scherm zitten (of naast je bureau staan) kun je een driehoek vormen.

In deze driehoek staan de speakers op twee punten en waar jij zit is het derde punt. Dit noemen we de “sweet spot”. De plek waar de directe geluiden van beide speakers elkaar kruisen.

Wil je de akoestiek verbeteren in jouw studio dan is het essentieel om erachter te komen waar deze plek precies zit. je hebt iets nodig waarmee je de afstand tussen beide speakers kunt meten (bijvoorbeeld een rolmaat). Je meet vervolgens de afstand tussen het midden van beide speakers (dit wordt ook wel de “cone” genoemd).

Als je nu op je bureaustoel gaat zitten moet de helft van deze afstand ook de afstand zijn van de linker speaker naar je linkeroor en van de rechter speaker naar je rechteroor. Stel dat de afstand tussen beide “cones” 148cm is, dan is de helft daarvan 74cm en dit moet van de cone van beide speakers ook de afstand zijn tot je oren.

Studio akoestiek

In een studio is de akoestiek natuurlijk ontzettend belangrijk! Je wilt een goede balans hebben tussen beide directe en indirecte geluiden die de speakers richting je oren sturen.

Akoestiek verbeteren wordt ook wel gedaan door eierdozen aan de muur te hangen. Het is echter een mythe dat dit werkt. Eierdozen zijn niet alleen behoorlijk smakeloos in een studio maar ook nog eens bijzonder slecht voor het verbeteren van de akoestiek (nee, schuimrubberen matjes zijn niet veel beter). Maar wat werkt dan wel?

Wanneer je net nieuw bent met muziekproductie hoef jij je hier niet zo druk om te maken. Dan is het namelijk alleen maar zaak om bekend te raken met de verschillende technieken die je nodig hebt om muziek te produceren binnen je computer.

Wanneer je al wat verder bent dan wordt het interessant om ook eens buiten je computer te kijken wat je kunt doen om je producties te verbeteren. Akoestiek in je studioruimte is daar dus één van.

Teleurstelling voorkomen

De manier waarop je geluiden waarneemt heeft hier invloed op. Het kan zijn dat je een te gekke “preset” gevonden hebt in die ene plug-in en deze in je productie hebt verwerkt. Super trots besluit je het project te exporteren naar .wav of .mp3 om hem in de woonkamer te gaan beluisteren op bijvoorbeeld de speaker set van je ouders. Je drukt op de Play knop en…

wat is dit nou? Waarom klinkt die lead ineens zo dof? Waarom is die bass zo overheersend en hoor ik de kick bijna niet?

Dit kan deels komen door de manier waarop je de mix-down gedaan hebt aan het einde van het project, maar het kan ook met de akoestiek in de studio te maken hebben.

Wanneer de geluiden van veel kanten worden teruggekaatst vervormt het geluid namelijk. Om er voor te zorgen dat de balans tussen de directe en indirecte geluiden gelijkgetrokken wordt heb je akoestische panelen nodig.

Soorten akoestiek panelen

Iedere ruimte is weer anders en dus is ook iedere studio anders. Dit betekent dus ook dat iedere studioruimte een andere akoestiek heeft. Heb je bijvoorbeeld rechte of schuine muren?

Is je ruimte gewoon vierkant of langwerpig? Staan er veel of juist weinig meubelen in (zoals een bed of bank) die ervoor zorgen dat de geluiden worden geabsorbeerd?

Dit zijn allemaal zaken waar je over na moet denken als we het over de akoestiek van je studio hebben. Het is voor de meeste mensen niet te doen om de akoestiek 100% perfect te krijgen. Als je dit zou willen, zul je namelijk akoestiek specialisten in moeten huren die met ontzettend precieze apparatuur je ruimte gaan meten.

Er zijn echter wel enkele simpele trucjes die je kunt toepassen om de akoestiek een beetje beter te maken. Je kunt namelijk zelf akoestiek panelen aanschaffen en ophangen. We hebben het over het algemeen over twee soorten akoestische panelen.

Absorbers

Absorbers zijn de meest bekende panelen om de akoestiek in een ruimte te behandelen. Een absorber doet precies wat de naam al zegt.

Het absorbeert de trillingen van de indirecte geluiden waardoor ze minder hard teruggekaatst worden. Door deze op de juiste plekken op te hangen, wordt de akoestiek in kleinere ruimtes al snel beter.

Diffuser

De tweede vorm van akoestische panelen zijn diffusers. Deze vorm zie je bijna nooit in kleinere ruimtes omdat deze niet geluiden absorbeert maar juist verdeelt.

Hierdoor ontstaat er meer leven in de akoestiek. De meeste kleinere ruimtes hebben echter al meer dan genoeg leven in de akoestiek en daarom wordt hier vooral gebruik gemaakt van absorbers.

Zelf de akoestiek verbeteren

Wil je zelf de akoestiek van je studioruimte verbeteren? Kijk dan eerst of je ook dingen uit een andere kamer kunt gebruiken. Heb je bijvoorbeeld gordijnen? Heb je ergens een stoffen bankje of stoel staan?

Vaak lost dit al veel van de galm problemen op. Is dit nog niet voldoende? Dan is het verstandig te beginnen met zo genaamde “bass traps”. Dit zijn absorbers die in de hoeken van de ruimte worden geplaatst.

Bass traps

De naam “bass traps” is niet geheel toevallig. De functie is namelijk het verminderen van de lage frequenties. Het zal je ook opvallen dat bass traps dikker zijn dan andere akoestische panelen. Dit komt ook weer door dezelfde reden. Hoe lager de te absorberen frequenties zijn, des te dikker moet de absorber zijn.

En dit is dan ook waarom de eierdozen niet werken om de akoestiek te verbeteren. Je wilt namelijk verschillende panelen van verschillende materialen en diktes hebben zodat je alle frequenties kunt aanpakken.

Daarnaast hebben eierdozen ook nog eens de vorm van een diffuser en we zijn er net achter gekomen dat we die niet nodig hebben in een kleine ruimte.

Schuimrubberen matjes zijn al iets beter. Ze zijn zachter qua materiaal en absorberen daardoor beter. Het probleem met deze matjes is echter wel dat ze erg dun zijn. Dan kun je denken: ik plak gewoon een aantal lagen bovenop elkaar! Het enige probleem dat je dan nog hebt is de prijs.

Wil je namelijk een studioruimte akoestisch goed maken volledig met schuimrubberen matjes, dan ben je goedkoper uit als je professionele panelen koopt.

Zelf panelen maken

Wat je wel kunt doen om goedkoper uit te zijn is zelf panelen maken. Er zijn op YouTube genoeg video’s te vinden over hoe je dit doet. Persoonlijk adviseer ik dit echter niet aan mijn leerlingen. De kwaliteit is namelijk niet te garanderen en je hebt er erg veel werk van.

First reflection points

Heb je eenmaal panelen in je bezit dan is het de vraag wat de juiste plek is om ze op te hangen. Voor de bass traps weten we al dat ze in de hoeken geplaatst moeten worden. Voor de panelen die aan de wand horen heb je iemand nodig die je even kan helpen.

Terwijl jij op de stoel zit gaat hij of zij namelijk met een spiegeltje over de muur rechts van je. Doe dit op hoofdhoogte en laat hem of haar doorgaan totdat jij de linker speaker in de spiegel ziet. Dit is de eerste plek waar de indirecte geluiden de muur raken.

Doe dit vervolgens ook op de linker muur totdat je de rechter speaker in de spiegel ziet. Mocht je nog meer panelen hebben dan kun je ook de muur achter je voorzien van panelen op hoofdhoogte.

Vergeet niet dat het plafond en de grond ook voor veel weerkaatsing zorgen. Op het plafond kun je nog wat goedkope panelen plaatsen zodat de hoge frequenties gedempt worden. Voor de grond adviseer ik een stuk tapijt neer te leggen.

Conclusie akoestische verbetering

Een goede akoestiek in de studio is voor iedere producer belangrijk. Door gebruik te maken van bass traps voorkom je dat lage frequenties zich ophopen in de hoeken. Daarnaast heb je wedges nodig die je op de early reflection points van de speakers plaatst.

Ook is het belangrijk om ongeveer 20% van de totale oppervlakte van de studio met akoestische panelen te behandelen. In de meeste thuisstudio’s heb je geen diffusers nodig. Enkel het gebruik van absorbers is vaak al voldoende.

Om deze blog af te sluiten hebben we hier nog een video voor je over wat er gebeurd wanneer je “all out” gaat met akoestische panelen. Dit is absoluut geen aanrader! Maar grappig is het wel 😉